Wprowadzenie systemu kaucyjnego, planowane na 1 października 2025 r., budzi obawy wśród samorządów gminnych ze względu na potencjalne zagrożenia dla ich funkcjonowania oraz realizacji celów dyrektyw unijnych. Kluczowe kwestie to:
- Zakłócenie funkcjonowania rynku odpadów – system kaucyjny może wpłynąć na obecne mechanizmy zarządzania odpadami w gminach. Przeniesienie części strumienia odpadów opakowaniowych z systemu komunalnego do systemu kaucyjnego może zmniejszyć ilość surowców wtórnych dostępnych dla gminnych systemów zbiórki, co wpłynie na ich rentowność i efektywność.
- Trudności w osiągnięciu poziomów recyklingu – wszystko wskazuje na to, że włączenie opakowań objętych systemem kaucyjnym do nowego systemu uniemożliwi im zaliczenie tych odpadów do własnych poziomów recyklingu. Może to utrudnić realizację obowiązków wynikających z unijnych dyrektyw dotyczących gospodarki odpadami.
- Wyzwania organizacyjne i finansowe – wdrożenie systemu kaucyjnego wiąże się z koniecznością dostosowania infrastruktury oraz poniesienia dodatkowych kosztów przez gminy. Obejmuje to m.in. organizację punktów zbiórki, edukację mieszkańców oraz monitorowanie systemu. Samorządy mogą napotkać trudności w zabezpieczeniu odpowiednich środków finansowych i zasobów ludzkich na te działania.
ROP – szansa na odciążenie samorządów
- Koniec z finansowaniem wszystkiego z budżetu gminy – dzięki ROP-owi producenci pokryją (przynajmniej w jakiejś części) koszty zagospodarowania odpadów opakowaniowych – gminy nie będą musiały już w całości utrzymywać systemu z opłat mieszkańców. To pozwala samorządom realnie odciążyć budżety, zachować środki na inne inwestycje lokalne oraz ustabilizować opłaty dla mieszkańców.
- Instalacje lokalne zyskują „drugie życie” – zebrany surowiec z systemu kaucyjnego może być kierowany do lokalnych instalacji sortujących odpady – za odpłatnością, która zrekompensuje utracone w instalacjach przychody. Gminne zakłady nie zostaną pominięte, a wręcz zyskają nowe źródło dochodów i większe wykorzystanie mocy przerobowych.
- Inwestycje w odpadowe projekty staną się opłacalne – stałe wpływy z ROP-u i obsługi systemu kaucyjnego sprawią, że wcześniejsze inwestycje w infrastrukturę odpadową nie zostaną zmarnowane – przeciwnie, zostaną w pełni wykorzystane. Można też bezpiecznie planować kolejne projekty modernizacyjne czy technologiczne, bez ryzyka braku środków.
- Nowoczesne technologie, lepsze wyniki – większe środki finansowe = lepsze wyposażenie, nowoczesne linie sortujące, automatyzacja i innowacje. Efekt? Wyższy poziom recyklingu, mniej odpadów na składowiskach, niższe koszty eksploatacji.
- Ekologiczne produkty, prostsze przetwarzanie – ROP wymusza na producentach tworzenie opakowań łatwiejszych do recyklingu. To oznacza dla gminnych instalacji mniej problemów z przetwarzaniem i wyższą jakość odzyskiwanych surowców.
- Zacieśnienie współpracy i rozwój lokalny – ROP sprzyja współpracy między gminami, instalacjami, producentami i światem nauki. Wspólne projekty badawcze i technologiczne to szansa na innowacje i rozwój nowoczesnych kompetencji w regionie.
- Stabilne miejsca pracy i rozwój kadry – stabilne finansowanie zakładów oznacza bezpieczeństwo zatrudnienia i rozwój zawodowy pracowników – co przekłada się na rozwój lokalnego rynku pracy i wzmacnia potencjał regionu.